Od 3 stycznia 2022 roku można budować w Polsce domy do 70 mkw. w ramach uproszczonej procedury. Nie jest potrzebny kierownik ani dziennik budowy. Prawo i Sprawiedliwość miało umożliwić Polakom realizację takich inwestycji bez pozwolenia. Problem w tym, że przepisy dały pole do nadużyć. Obecnie trwają prace, które mają je wykluczyć.
Budowa domu bez formalności – założenia
Zgodnie z przepisami, które zaczęły obowiązywać na początku 2022 roku, dom do 70 mkw. do celów mieszkaniowych lub rekreacyjnych można wybudować w uproszczonej procedurze. Jeśli chodzi o podstawowe założenia dla obiektu mieszkalnego, to obejmuje to nieruchomości wolnostojące o maksymalnie dwóch kondygnacjach.
W przypadku domów rekreacyjnych rozpiętość elementów konstrukcyjnych może wynosić do 6 m, a wysięg wsporników – do 2 m. Na każde 500 mkw. można wybudować jeden taki obiekt.
Według uproszczonej procedury budynek może postawić każdy, o ile powstaje z przeznaczeniem na cele rekreacyjne lub mieszkaniowe. Wystarczy zgłoszenie budowy, a warunki zabudowy są wydawane w ciągu 21 dni. W pierwszym roku obowiązania z możliwości wzniesienia takiego obiektu skorzystało zaledwie blisko 1,2 tys. osób.
Domy bez pozwolenia a dziurawe przepisy
Niewielkie zainteresowanie skorzystaniem z uproszczonej procedury wynika przede wszystkim ze źle skonstruowanych przepisów. Brakuje w nich m.in. ustalenia, co się dzieje, kiedy dostarczona dokumentacja nie jest kompletna. W przepisach wyłączone są opcje wezwania do uzupełniania zgłoszeń i ich merytorycznej weryfikacji.
Szybko pojawiły się również osoby, które wykorzystały nowe regulacje do łamania prawa. Zdarzało się, że kupowali grunty rolne, dzielili je na mniejsze, sprzedawali po dużo wyższej cenie, a tymczasem nie były to działki, które umożliwiały budowę.
Okazało się również, że urzędnicy nie mogli się sprzeciwiać nawet zgłoszeniu budowy na terenach chronionych programem Natura 2000 czy w pobliżu parków krajobrazowych. Niestety, ale nowe przepisy zaczęły stanowić furtkę do samowoli budowlanej.
Będą zmiany w ustawie o prawie budowlanym
Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt zmian w przepisach, aby nie dochodziło do ich naginania. Przede wszystkim zgłoszenia takiej budowy mają być dopracowane. Z uproszczonej procedury nie będzie można skorzystać, jeśli w dokumentacji zostaną wykazane braki. Organ analizujący zgłoszenie musi również na podstawie dokumentacji ustalić, że budowa była realizowana w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Obowiązkowa jest również zgodność realizacji z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jeśli tej zgodności nie ma, konieczne będzie uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Prawdopodobnie projekt będzie gotowy w II kwartale 2024 roku. Do zmian ma dojść ze względu na prośby samorządowców, którzy informowali, że wielu inwestorów dostarczało niekompletną dokumentację.
Radca prawny dr Piotr Pałka uważa, że regulacje mają charakter populistyczny. Pominięto w nich instytucje, które są niezbędne w całym procesie inwestycyjnym. Twierdzi on, że przepisy mogą nawet naruszać konstytucyjną równość obywateli w stosunku do prawa.