W pewnych sytuacjach właściciel danej nieruchomości może zostać pozbawiony do niej praw. Do wywłaszczenia nieruchomości dochodzi, gdy wymagają tego cele publiczne związane z realizacją konkretnej inwestycji, np. budowy drogi, lotniska czy szpitala. Rekompensatę dla właściciela za utracony grunt stanowi odszkodowanie. Dnia 7 czerwca 2022 Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który zmieni dotychczasowe zasady przyznawania odszkodowań. Jednak czy wszyscy na tych zmianach skorzystają?
Na czym polega wywłaszczenie nieruchomości?
Wywłaszczenie nieruchomości polega na częściowym ograniczeniu lub całkowitym pozbawieniu prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Do wywłaszczenia może dojść jedynie w wyjątkowych przypadkach, tj. gdy pozbawienie lub ograniczenie praw do własności stanowi jedyne rozwiązanie i warunkuje ono realizację danego celu publicznego. Taka nieruchomość może zostać wywłaszczona wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego.
Co się zmieni?
Dotychczas osoba wywłaszczana mogła otrzymać odszkodowanie jedynie za wartość utraconej nieruchomości. Równocześnie nie można było jednak liczyć na wyrównanie w związku z innymi poniesionymi wydatkami, jak chociażby przeprowadzką czy kosztami notariusza przy zakupie nowej nieruchomości. Jednak już niebawem prawo ma się zmienić. Dnia 7 czerwca Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, która zmieni dotychczasowe zasady przyznawania odszkodowań. Większość zmian wejdzie w życie po 3 miesiącach od publikacji w Dzienniku Ustaw. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba wywłaszczona otrzyma wyższe odszkodowanie. Jego suma zostanie bowiem ustalona na podstawie aktualnej wartości nieruchomości wycenionej przez rzeczoznawcę, a dodatkowo zostanie doliczony jeszcze bonus za utraconą działkę równy 10% jej wartości rynkowej i za utracone mieszkanie czy dom bonus w wysokości 20% ich wartości rynkowej. Ponadto, gdy wywłaszczeni uznają, iż odszkodowanie jest zbyt niskie, będą mieli prawo wystąpić z roszczeniem cywilnym o zwrot kwoty rzeczywistej i uzyskać kwotę wyższą niż pierwotnie proponowana. Kolejną zmianą na korzyść wywłaszczonych osób będzie możliwość zwiększenia przyznanej kwoty rekompensaty nawet o 100%, w przypadku gdy na skutek wywłaszczenia stracą one dach nad głową, a przyznane odszkodowanie nie pozwoli na kupno lokalu o podobnym standardzie.
Odszkodowanie nie zawsze będą wyższe
Kwoty odszkodowań w praktyce nie zawsze jednak będą wyższe niż dotychczas ze względu na planowaną likwidację tzw. zasady korzyści. Mówi ona o tym, że jeżeli w wyniku wywłaszczenia wartość nieruchomości wzrośnie, to wywłaszczonemu przysługuje wyższe odszkodowanie. Natomiast po usunięciu tego zapisu, właścicielowi będzie należało się zawsze 110% lub 120% aktualnej wartości nieruchomości, nawet jeśli po jej wywłaszczeniu jej wartość wzrosłaby np. o 200%. Będzie to zatem zmiana niekorzystna dla osób, które planowały osiągnąć duży zysk na działce, sprzedając ją np. firmie deweloperskiej.